vi
en
ja
KYC (Know Your Customer) là quy trình giúp các tổ chức tài chính, ngân hàng và nhiều sàn giao dịch xác minh danh tính khách hàng, phòng chống rửa tiền và ngăn ngừa các hoạt động tài chính bất hợp pháp. Trong bài viết này, FPT.AI sẽ giúp bạn hiểu rõ về KYC, vai trò quan trọng của nó trong hệ thống tài chính hiện đại, các loại hình KYC phổ biến, quy trình thực hiện, đối tượng áp dụng cũng như những thách thức và xu hướng phát triển trong tương lai của công nghệ xác thực này.
KYC là gì? KYC là viết tắt của từ gì?
KYC là viết tắt của Know Your Customer, là bước đầu tiên trong quy trình xác minh danh tính của các các tổ chức tài chính ngân hàng. KYC giúp nhận dạng nơi cư trú và tình trạng pháp lý của khách hàng, đảm bảo người đăng ký sử dụng dịch vụ là người thật, chính chủ, từ đó đánh giá và giám sát rủi ro tiềm ẩn (chẳng hạn như đánh giá khả năng trả nợ và phát hiện nợ xấu), ngăn ngừa kịp thời các hoạt động phi pháp như gian lận, tham nhũng, hối lộ hay rửa tiền.
Quy trình KYC yêu cầu khách hàng cung cấp đầy đủ, chi tiết thông tin cá nhân để ngân hàng có thể rà soát và theo dõi giao dịch, phân loại và quản lý khách hàng hiệu quả hơn, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và cung cấp dịch vụ tốt hơn. Nếu khách hàng không đáp ứng các yêu cầu KYC tối thiểu, họ có thể bị từ chối mở tài khoản, tạm ngừng hợp tác hoặc dừng giao dịch.
>>> XEM THÊM: Công nghệ nhận diện gương mặt trong ngân hàng và 4 ứng dụng thực tiễn
Vai trò của KYC
KYC đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống tài chính, tạo nền tảng vững chắc cho các hoạt động kinh tế.
Đối với cơ quan quản lý nhà nước, KYC cung cấp dữ liệu quý giá về các cá nhân và tổ chức trong hệ thống tài chính. Cơ quan chức năng sử dụng thông tin này để theo dõi đối tượng nghi ngờ rửa tiền hoặc hối lộ, xác định liên quan đến hoạt động tội phạm, nhận diện đối tượng bị trừng phạt quốc tế và xác định người liên quan đến chính trị (PEP) – nhóm tiềm ẩn rủi ro tham nhũng cao.
KYC trong đầu tư là tiêu chuẩn bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư, giúp họ hiểu rõ tình hình tài chính và khả năng chịu rủi ro của khách hàng. Quy trình này cũng hỗ trợ doanh nghiệp xác minh đối tác trước khi hợp tác, tạo điều kiện kinh doanh thuận lợi hơn.
Đối với các sàn giao dịch chứng khoán, KYC kiểm tra thông tin khách hàng, yêu cầu cung cấp giấy tờ tùy thân và bảng sao kê ngân hàng trước khi cho phép tham gia giao dịch để bảo vệ sàn giao dịch và tăng cường bảo mật.
KYC trong sàn giao dịch Fiat-to-Crypto là yêu cầu bắt buộc khi chuyển đổi giữa tiền fiat và tiền mã hóa, đòi hỏi người dùng phải cung cấp thông tin đăng ký và giấy tờ tùy thân khi rút tiền. Trong sàn giao dịch tiền ảo, do giá trị cao nhưng mang tính ẩn danh, KYC giúp xác thực tên thật của khách hàng, yêu cầu công khai thông tin ngay từ lần tham gia đầu, tạo tài liệu gốc để hệ thống đối chiếu, ngăn ngừa lừa đảo và tranh chấp.
Dịch vụ KYC còn tăng cường bảo mật nhiều lớp, bảo vệ tài khoản khỏi hacker, tạo môi trường giao dịch an toàn, và ngăn chặn các hoạt động bất hợp pháp như rửa tiền hoặc tài trợ khủng bố. Dù vậy, giao dịch tiền điện tử có thể dẫn đến rủi ro thao túng thị trường và gian lận. Do đó các sàn giao dịch này cần phải tăng cường giám sát và thực hiện KYC nghiêm ngặt.
>>> XEM THÊM: Fraud Detection là gì? Fraud Detection giúp tổ chức phát hiện gian lận tài chính trong thanh toán trực tuyến như thế nào?
So sánh KYC vs eKYC
KYC (Know Your Customer) là quy trình truyền thống đòi hỏi khách hàng phải đến trực tiếp tại chi nhánh ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để thực hiện xác minh danh tính. Quá trình này thường yêu cầu khách hàng xuất trình giấy tờ tùy thân vật lý như CMND/CCCD, hộ chiếu và các tài liệu chứng minh địa chỉ.
Nhân viên ngân hàng sẽ kiểm tra, đối chiếu các giấy tờ này trực tiếp với khách hàng. Quy trình này tốn thời gian, đòi hỏi nhiều thủ tục giấy tờ, yêu cầu sự hiện diện vật lý của khách hàng, có thể phát sinh lỗi do yếu tố con người và phụ thuộc vào kinh nghiệm của nhân viên trong việc phát hiện giấy tờ giả mạo.
eKYC (Electronic Know Your Customer) là phiên bản số hóa của KYC truyền thống, cho phép khách hàng xác minh danh tính từ xa thông qua các điện thoại di động có kết nối Internet. Quy trình này sử dụng công nghệ như nhận dạng khuôn mặt, công nghệ OCR (nhận dạng ký tự quang học), machine learning và xác thực sinh trắc học để xác minh danh tính khách hàng mà không cần gặp mặt trực tiếp.
eKYC đơn giản hóa các thủ tục xác minh giấy tờ, lưu trữ tài liệu dưới dạng số, dễ dàng quản lý, truy xuất, phát hiện các dấu hiệu giả mạo với độ chính xác cao, giảm áp lực về không gian lưu trữ và quản lý tài liệu giấy cho ngân hàng.
eKYC phổ biến trong các dịch vụ tài chính kỹ thuật số, ví điện tử, ngân hàng di động và các nền tảng fintech. Nó đặc biệt hiệu quả trong việc tiếp cận khách hàng ở vùng sâu vùng xa, nơi tiếp cận chi nhánh ngân hàng vật lý khó khăn. eKYC cũng phù hợp với khách hàng trẻ, quen thuộc với công nghệ và mong muốn trải nghiệm thuận tiện, nhanh chóng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp (chẳng hạn như mở tài khoản vay tín dụng), KYC truyền thống vẫn là yêu cầu bắt buộc.
>>> XEM THÊM: Sinh trắc học là gì? Vì sao phải xác thực sinh trắc học?
Các loại KYC phổ biến
Physical KYC (KYC vật lý)
Physical KYC hay KYC trên giấy là phương pháp truyền thống nhất, đòi hỏi cá nhân phải có mặt tại ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để nộp bản sao của các tài liệu Chứng minh Danh tính (POI) và Chứng minh Địa chỉ (POA). Các tài liệu này có thể là thẻ Aadhaar, Hộ chiếu, Giấy phép lái xe, thẻ ID của Ủy ban Bầu cử, thẻ PAN,…
Hình thức KYC này đặc biệt hữu ích ở các vùng xa xôi, nơi khách hàng và các tổ chức có thể chưa được số hóa. Tuy nhiên, nhược điểm chính là những phức tạp về vận hành và không hiệu quả liên quan đến việc lưu trữ và xử lý tài liệu.
Aadhar Paperless Offline e-KYC
Đây là phương pháp trong đó người dùng tạo và tải xuống tệp XML Aadhaar chứa thông tin cá nhân được bảo vệ bằng mật khẩu từ trang web UIDAI hoặc ứng dụng mAadhaar. Người dùng sau đó chia sẻ tệp này và mật khẩu với tổ chức để xác minh. Lợi ích lớn nhất là khả năng tiếp cận cho mọi đơn vị BFSI tư nhân và loại bỏ nhu cầu xác minh vật lý. Tuy nhiên, số Aadhaar bị che giấu trên tệp XML và có thể dẫn đến việc nhà cung cấp dịch vụ phải thực hiện xác minh bổ sung.
Có hai cách thực hiện Aadhaar-based eKYC :
- OTP Based Online eKYC (Dựa trên OTP): Người dùng chia sẻ số điện thoại di động đã liên kết với Aadhaar, nhận OTP và xác minh để hệ thống truy cập thông tin người dùng.
- Biometric Authentication (Dựa trên Sinh trắc học): Gửi số Aadhaar cùng với dấu vân tay hoặc hình ảnh võng mạc đến UIDAI để xác thực.
Aadhaar-based eKYC mang lại trải nghiệm người dùng tốt vì không cần nhiều sự tham gia, tuy nhiên các tài khoản được tạo thông qua phương pháp này thường bị phân loại là tài khoản hạn chế hoặc mini-KYC, đòi hỏi thực hiện KYC đầy đủ sau mỗi năm
>>> XEM THÊM: Khám phá Voice Biometrics: Công nghệ xác thực danh tính qua giọng nói
Digital KYC with in-Person Verification
Digital KYC là phương pháp xác minh yêu cầu khách hàng gửi chụp ảnh trực tiếp và Tài liệu Hợp lệ Chính thức (OVDs) sau đó đến một địa điểm vật lý để xác minh ID. Theo quy định của RBI, các cán bộ được ủy quyền phải có mặt trực tiếp trong quá trình xác minh và gắn thẻ địa lý cho các tài liệu. Phương pháp này tiết kiệm chi phí và cung cấp hành trình liền mạch cho người dùng, nhưng có thể không hiệu quả và chủ quan do yêu cầu sự hiện diện vật lý của cán bộ ủy quyền.
Central KYC (CKYC)
CKYC là một hệ thống lưu trữ tập trung các hồ sơ KYC được quản lý bởi Central Registry of Securitisation Asset Reconstruction and Security Interest of India (CERSAI). Người dùng chỉ cần thực hiện kiểm tra KYC một lần và được gán một số nhận dạng KYC (KIN) duy nhất gồm 14 chữ số.
Khi thông tin đã được lưu trữ, các tổ chức tài chính như ngân hàng, NBFC có thể sử dụng KIN để truy cập tài liệu và hoàn thành KYC, giúp nâng cao sự thuận tiện cho khách hàng. Tuy nhiên, các tổ chức tài chính phải tuân thủ nhiều quy định khi sử dụng cơ sở dữ liệu CKYC, làm cho việc tuân thủ trở thành phức tạp trong vận hành.
Video KYC
Video KYC là quy trình xác minh trực tuyến, không giấy tờ sử dụng cuộc gọi video trực tiếp. Quy trình gồm hai phần: phần đầu tiên là cuộc gọi video, nơi khách hàng cung cấp thông tin cá nhân (tên, ngày sinh, địa chỉ) và xuất trình tài liệu ID như hộ chiếu hoặc giấy phép lái xe; phần thứ hai là việc đại lý xem xét cuộc gọi, xác minh tính xác thực của tài liệu ID và đối chiếu thông tin.
Phương pháp này có thể giảm thời gian đăng ký khách hàng từ nhiều ngày xuống còn vài phút và giảm đến 90% chi phí, nhưng đòi hỏi cơ sở hạ tầng công nghệ cao hơn với đầu tư lớn.
ReKYC
ReKYC liên quan đến việc cập nhật thông tin định kỳ bởi các ngân hàng để có hồ sơ KYC cập nhật của khách hàng trong các khoảng thời gian cụ thể. Quy trình này đảm bảo thông tin chi tiết của khách hàng luôn được cập nhật, đặc biệt là khi có thay đổi về địa chỉ hoặc thông tin liên lạc như số điện thoại. ReKYC là một phần quan trọng của quản lý khách hàng dài hạn đối với các tổ chức tài chính.
>>> XEM THÊM: eKYC có an toàn không? Giải pháp chống giả mạo từ FPT.AI
Đối tượng cần xác minh KYC
Quy trình KYC áp dụng cho nhiều đối tượng khác nhau trong hệ thống tài chính. Cụ thể, những người cần tuân thủ yêu cầu KYC bao gồm:
- Cá nhân muốn mở tài khoản ngân hàng (cả truyền thống và trực tuyến);
- Người đăng ký mở thẻ tín dụng
- Nhà đầu tư cần mở tài khoản để giao dịch chứng khoán
- Người dùng mở tài khoản trên các trang mạng điện tử
- Cá nhân và tổ chức có mối quan hệ kinh doanh với doanh nghiệp hoặc cần duy trì tài khoản
- Người thụ hưởng các giao dịch được thực hiện qua các hoạt động trung gian thương mại như môi giới, chứng khoán, bảo hiểm
- Các cá nhân, tổ chức được kết nối thông qua những giao dịch tài chính.
Tài liệu cần thiết cho quy trình KYC
Để hoàn tất quy trình xác minh KYC, khách hàng cần chuẩn bị thẻ CCCD đã gắn chip, hộ chiếu còn trong thời hạn sử dụng, hoặc sổ định danh điện tử. Tất cả đều phải đảm bảo giấy tờ thật và còn hiệu lực, hình ảnh rõ nét, không bị rách, hiển thị thông tin đầy đủ,.
Ngoài ra, khách hàng có thể cần cung cấp thêm các giấy tờ bổ sung như giấy phép lái xe, sổ hộ khẩu thường trú, giấy đăng ký tạm trú, bảng lương và hợp đồng lao động khi đăng ký các dịch vụ như vay vốn hoặc mở thẻ tín dụng. Đối với doanh nghiệp, cần bổ sung thêm giấy tờ liên quan đến nhân viên, cổ đông và thành viên trong hội đồng quản trị.
>>> XEM THÊM: Liveness Detection – Chìa khoá của eKYC và sinh trắc học
Quy trình xác minh KYC gồm những bước nào?
Thu thập thông tin của khách hàng
Khi khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ của ngân hàng hoặc tổ chức tài chính, họ sẽ được cung cấp một biểu mẫu và yêu cầu điền đầy đủ thông tin cá nhân. Các thông tin bắt buộc bao gồm họ tên, số Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân còn giá trị sử dụng, số điện thoại liên hệ, ngày tháng năm sinh, địa chỉ thường trú và tạm trú. Việc kê khai thông tin cần đảm bảo chính xác và trung thực để thuận lợi cho các bước xác minh tiếp theo và tránh bị từ chối giao dịch.
Thu thập tài liệu và thẩm định thông tin
Đối với các dịch vụ như mở tài khoản ngân hàng hoặc thẻ tín dụng, khách hàng sẽ cần cung cấp bản photo Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân. Các giấy tờ này phải còn giá trị sử dụng, rõ ràng và không bị tẩy xóa. Hiện nay, việc đối chiếu và kiểm tra thông tin được thực hiện bằng công nghệ và máy móc hiện đại, giúp nhận diện nhanh chóng và chính xác. Nếu thông tin khách hàng cung cấp không trùng khớp trong bước này, giao dịch có thể bị từ chối.
Đánh giá khách hàng
Đây là yếu tố căn bản trong quy trình xác minh KYC nhằm hạn chế tối đa những rủi ro có thể xảy ra. Có hai phương thức đánh giá khách hàng: đánh giá đơn bản (SDD) và đánh giá tăng cường rà soát (EDD). SDD là phương pháp thu thập đánh giá thông tin khách hàng cơ bản, trong khi EDD được dùng để xác định những rủi ro, gian lận hay các hoạt động tài chính bất hợp pháp.
Xác minh danh tính
Trong bước này, tổ chức xác định và xác minh chính xác danh tính và vị trí cụ thể của khách hàng. Các thông tin được cung cấp sẽ được kiểm tra bằng cách sử dụng các công cụ như hệ thống thông tin tài chính, các hệ thống điện tử, để đảm bảo rằng thông tin cung cấp là chính xác. Sau đó, thông tin sẽ được lưu trữ và giám sát chặt chẽ để đảm bảo độ chính xác.
>>> XEM THÊM: Deepfake là gì? 12 phần mềm, ứng dụng, website tạo Deepfake miễn phí
Lưu trữ hồ sơ đánh giá
Tổ chức tài chính sẽ lưu trữ tất cả những đánh giá CDD (Đánh giá khách hàng cơ bản) và EDD (Đánh giá tăng cường) đã được thực hiện với khách hàng hiện tại hoặc khách hàng tiềm năng. Đây là bước quan trọng để có cơ sở dữ liệu cho việc theo dõi và đánh giá lại trong tương lai.
Đánh giá rủi ro
Sau khi xác minh thông tin, ngân hàng sẽ xác định những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến khách hàng và các giao dịch của họ. Bước này đảm bảo rằng khách hàng không tham gia vào bất kỳ hoạt động gian lận nào. Tổ chức cần thực hiện đánh giá định kỳ để cập nhật những mối rủi ro mà khách hàng có thể gặp phải.
Phân tích hoạt động kinh doanh của khách hàng
Tổ chức tài chính cần có cái nhìn tổng quan và rõ ràng về các hoạt động kinh doanh của khách hàng. Thông tin này giúp ngân hàng phân loại khách hàng chính xác để cung cấp các dịch vụ phù hợp, từ đó cải thiện trải nghiệm dịch vụ khách hàng.
Giám sát liên tục
Để đảm bảo các thông tin KYC của khách hàng luôn được cập nhật, tổ chức thực hiện việc giám sát liên tục các giao dịch. Quá trình này cho phép hệ thống xem xét các giao dịch trong tương lai có xuất hiện dấu hiệu đáng ngờ hay không. Từ đó, cũng có các biện pháp cảnh báo cho các cơ quan thực thi pháp lý, ngăn chặn hoạt động bất hợp pháp kịp thời.
Thách thức khi triển khai KYC
Việc triển khai quy trình KYC tạo ra gánh nặng chi phí lớn cho các tổ chức tài chính khi phải liên tục cập nhật và xác minh lại thông tin khách hàng theo thời gian. Đặc biệt, trong bối cảnh tội phạm tài chính ngày càng tinh vi và kết nối tài chính toàn cầu tăng cao, việc duy trì cân bằng giữa tuân thủ quy định KYC và tạo trải nghiệm thuận tiện cho khách hàng trở thành thách thức không nhỏ.
Các tập đoàn quy mô toàn cầu sử dụng đa ngân hàng phải đối mặt với khối lượng yêu cầu KYC riêng lẻ từ nhiều đối tác ngân hàng khác nhau, gây căng thẳng trong mối quan hệ kinh doanh. Một số yếu tố làm phức tạp quy trình KYC khác bao gồm:
- Đối tượng có trụ sở tại quốc gia bị trừng phạt hoặc có mức độ tham nhũng cao
- Lãnh đạo doanh nghiệp là người liên quan đến chính trị (PEP)
- Pháp nhân đồng thời là chủ sở hữu thụ hưởng cuối cùng
- Khách hàng có nhiều đối tác không cư trú tại quốc gia hoạt động
- Doanh nghiệp có trụ sở tại vùng không có hệ thống chống khủng bố và chống rửa tiền (AML)
- Khách hàng thực hiện giao dịch chủ yếu bằng tiền mặt
Để giải quyết những vấn đề này, ý tưởng về trung tâm đăng ký KYC đã nảy sinh. Hệ thống này sẽ hoạt động như một kho lưu trữ tập trung, cập nhật thông tin KYC cần thiết cho doanh nghiệp và tổ chức tài chính, cho phép các bên liên quan đăng nhập và sử dụng thông tin đã được xác minh bất cứ lúc nào.
Cơ chế chia sẻ thông tin tập trung này không chỉ giảm thiểu chi phí và công sức cho các tổ chức tài chính mà còn cải thiện trải nghiệm khách hàng bằng cách loại bỏ việc phải cung cấp cùng một thông tin nhiều lần cho các đối tác tài chính khác nhau.
>>> XEM THÊM: Vì sao sinh trắc học khuôn mặt là yêu cầu xác thực bắt buộc sau ngày 1/7/2024?
Câu hỏi thường gặp về KYC
KYC có phải là một yêu cầu bắt buộc không?
KYC không phải là yêu cầu pháp lý bắt buộc trong mọi lĩnh vực. Theo luật, quy trình KYC chỉ bắt buộc với các tổ chức tài chính, bảo hiểm và ngân hàng. Đối với các sàn chứng khoán và giao dịch tiền điện tử, xác minh KYC là thiết để đảm bảo an toàn khi người dùng muốn tham gia đấu thầu, ngăn chặn hành vi rửa tiền hay trốn thuế.
KYC có an toàn không?
KYC (Know Your Customer) về cơ bản là an toàn. Khách hàng có thể yên tâm rằng các thông tin của mình được bảo mật và luôn được giữ ở chế độ quyền riêng tư. Việc xác minh KYC là khâu đầu tiên, trong mọi hoạt động của các tổ chức tài chính, giúp các ngân hàng và công ty tài chính nhận biết rõ về khách hàng trước khi cho phép sử dụng dịch vụ, phát hiện ra các hoạt động rửa tiền, từ đó ngăn chặn các giao dịch tài chính bất hợp pháp.
Tuy nhiên, một số đối tượng có thể lợi dụng KYC để lừa đảo. Khách hàng cần cẩn thận xem xét để nhận biết đâu là KYC thật và đâu là giả. Một lưu ý quan trọng là quy trình xác minh KYC chính thống sẽ không bao giờ được thực hiện qua hình thức gọi điện thoại. Nếu có bất kỳ cuộc gọi nào yêu cầu cung cấp thông tin KYC, đó chắc chắn là một hành vi lừa đảo mà khách hàng cần cảnh giác.
Tóm lại, mặc dù đối mặt với nhiều thách thức về chi phí, sự phức tạp và trải nghiệm người dùng, KYC vẫn là công cụ không thể thiếu để đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống tài chính. Với sự phát triển của công nghệ và xu hướng số hóa, chúng ta có thể kỳ vọng vào những cải tiến như trung tâm đăng ký KYC tập trung để giảm thiểu chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Trong tương lai, KYC không chỉ là một quy trình tuân thủ mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển an toàn và bền vững của nền tài chính toàn cầu.
>>> XEM THÊM:
