vi
en
Nhận dạng ký tự quang học (Optical Character Recognition – OCR) là công nghệ có khả năng đánh bay các lo ngại về khả năng hư hỏng các tài liệu quan trọng theo thời gian. Vậy OCR là gì? Cùng FPT.AI tìm hiểu cách công nghệ OCR chuyển đổi hình ảnh của văn bản đánh máy, viết tay hoặc in ấn thành dữ liệu số hóa.
OCR là gì? OCR là viết tắt của từ gì?
OCR là viết tắt của Optical Character Recognition (Nhận dạng ký tự quang học). Công nghệ OCR là công nghệ biến các hình ảnh chứa văn bản được gõ, viết tay hoặc in thành định dạng mà máy tính có thể đọc được (machine-readable format). OCR cho phép người dùng trích xuất dữ liệu tự động, chỉnh sửa, định dạng và tìm kiếm văn bản như thể chúng được tạo bằng trình xử lý văn bản (word processor).
Phần mềm OCR tận dụng trí tuệ nhân tạo, điện toán nhận thức (cognitive computing), thị giác máy tính (computer vision), dịch máy (machine translation), chuyển văn bản thành giọng nói (text to speech), khai thác dữ liệu chính (key data mining) và text mining để nhận dạng ký tự thông minh (intelligent character recognition – ICR).
Các tổ chức thường sử dụng OCR để nhập liệu từ nhiều loại hồ sơ giấy, như hộ chiếu, hóa đơn, sao kê ngân hàng, biên lai điện tử, danh thiếp, thư từ và dữ liệu in ấn (printed data).
Hiện nay, nhận dạng ký tự quang học đã đạt độ chính xác gần như hoàn hảo và hỗ trợ nhiều hệ thống chữ viết, bao gồm Latin, Cyrillic, Arabic, Hebrew, Indic scripts, Chinese, Japanese và Korean. Sự phát triển mạnh mẽ của OCR giúp xử lý văn bản tự động, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu lỗi so với nhập liệu thủ công.
>>> XEM NGAY: Computer Vision là gì? Bật mí sức mạnh của thị giác máy tính
Cơ chế hoạt động của công nghệ OCR
Các phần mềm ứng dụng công nghệ OCR (OCR software) số hóa dữ liệu theo quy trình tuần tự sau:
- Thu nhận hình ảnh: Quét tài liệu, phân biệt phần tối (ký tự) và phần sáng (nền).
- Tiền xử lý: Loại bỏ nhiễu, căn chỉnh hình ảnh, làm nét ký tự, xóa đường viền, loại bỏ các đốm ảnh và tăng độ rõ nét để tối ưu nhận dạng.
- Nhận dạng bố cục: Phân tích cấu trúc tài liệu, chia trang thành khối văn bản, bảng hoặc hình ảnh, sau đó xác định từ và ký tự.
- Nhận dạng văn bản: Các ký tự (phần tối) được xử lý bằng một trong hai thuật toán:
- So khớp mẫu: So sánh ký tự đầu vào với dữ liệu mẫu đã được đào tạo, thích hợp cho hình ảnh chất lượng tốt, định dạng chuẩn.
- Trích xuất đặc điểm: Nhận dạng ký tự dựa trên các đặc điểm như số lượng đường góc, giao điểm, vòng lặp, hoặc đường cong, phù hợp với phông chữ chưa được đào tạo.
- Hậu xử lý: Xuất văn bản thành tệp kỹ thuật số có thể chỉnh sửa (Word, Excel, PDF). Một số hệ thống lưu cả bản gốc và bản OCR để dễ so sánh và quản lý tài liệu.
>>> XEM THÊM: Generative AI là gì? Vì sao AI tạo sinh lại là kỷ nguyên mới của trí tuệ nhân tạo
Phần mềm OCR có những loại nào?
Dưới đây là mô tả chi tiết của các loại phần mềm OCR phổ biến:
- Phần mềm OCR đơn giản (Template Matching OCR): Sử dụng thuật toán so khớp mẫu để so sánh từng ký tự của hình ảnh văn bản với cơ sở dữ liệu nội bộ.
- Phần mềm nhận dạng ký tự thông minh (Intelligent Character Recognition – ICR): Sử dụng nhận dạng ký tự thông minh và học máy (Machine Learning) để xử lý hình ảnh và phân tích văn bản qua nhiều cấp độ. Hệ thống tổng hợp các thuộc tính như nét cong, nét thẳng và nét vòng để xác định ký tự cần nhận diện.
- Nhận dạng từ thông minh (Word Recognition): Thay vì chỉ xử lý từng ký tự như ICR, nhận dạng từ thông minh phân tích toàn bộ hình ảnh của một từ để nhận diện cấu trúc và ngữ nghĩa, nâng cao độ chính xác trong việc nhận diện văn bản.
- Nhận dạng ký hiệu quang học (Optical Symbol Recognition – OSR): Phần mềm OCR này chuyên nhận diện logo, hình mờ, đồ họa và các biểu tượng trên tài liệu.
- Nhận dạng dấu quang học (Optical mark recognition – OMR): Tập trung xác định các ô đánh dấu, bong bóng khảo sát hoặc chữ ký trên biểu mẫu.
Lợi ích của nhận dạng ký tự quang học trong số hóa tài liệu
- Chuyển đổi văn bản từ hình ảnh sang dạng điện tử với độ chính xác cao, đặc biệt khi sử dụng flatbed scanners chất lượng tốt.
- Loại bỏ hoặc hạn chế tối đa các lỗi sai sót có thể xảy ra trong quá trình nhập liệu thủ công
- Tiết kiệm chi phí lưu trữ hồ sơ giấy tờ
- Xử lý nhiều tài liệu khác nhau cùng một lúc, giảm thời gian truy xuất thông tin xuống chỉ còn 2-3 giây.
- Tự động hóa việc định tuyến tài liệu (document routing), xử lý nội dung và text mining.
- Cho phép nhân viên và khách hàng khiếm thị có thể truy cập thông tin mới nhất và chính xác nhất.
- Các phần mềm OCR hiện đại có thể giữ nguyên bảng biểu, cột và định dạng văn bản ban đầu.
Nhược điểm của công nghệ OCR
- Nhận dạng ký tự quang học hoạt động tốt nhất với văn bản in, nhưng độ chính xác giảm khi nhận dạng chữ viết tay.
- Một số phần mềm và phần cứng OCR yêu cầu đầu tư lớn.
- Độ chính xác của một số công cụ OCR có thể phụ thuộc vào chất lượng hình ảnh (không thể xử lý, nhận diện các hình ảnh bị mờ hoặc nhiễu)
- OCR không hoàn toàn chính xác, đặc biệt với tài liệu phức tạp, cần hiệu chỉnh thủ công sau khi nhận dạng.
- Optical Character Recognition không hiệu quả khi xử lý tài liệu có ít nội dung chữ, vì mất nhiều thời gian mà không tối ưu hiệu suất.
Những ứng dụng thực tiễn của công nghệ OCR
Hỗ trợ người khiếm thị, người cao tuổi đọc văn bản
Năm 1974, Ray Kurzweil đã phát triển omni-font OCR, cho phép nhận dạng văn bản in từ nhiều phông chữ. Nhận thấy tiềm năng hỗ trợ người khiếm thị, ông tạo ra thiết bị đọc văn bản kết hợp CCD-type flatbed scanner và text-to-speech synthesizer, cho phép người khiếm thị, người cao tuổi dễ dàng tiếp cận sách, báo và tài liệu dưới dạng âm thanh.
Sắp xếp tài liệu trong các công ty luật và tòa án
Trong các vụ án, khối lượng tài liệu pháp lý thường rất lớn và đòi hỏi sự chính xác cao. Phần mềm OCR tiếng Việt hỗ trợ luật sư số hóa tài liệu nhanh chóng, cho phép tra cứu thông tin bằng từ khóa, số hồ sơ hoặc ngày tháng thụ án. Nhờ đó, luật sư tiết kiệm thời gian, giảm nhu cầu nhân sự hỗ trợ và vẫn quản lý công việc một cách khoa học, chính xác.
Bảo tồn các văn bản có giá trị
Các thư viện, trung tâm văn hóa và viện bảo tàng lưu giữ nhiều tài liệu quý giá, nhưng việc bảo quản chúng gặp khó khăn do nguy cơ hư hại theo thời gian. Công nghệ nhận dạng ký tự quang học (OCR) cho phép chuyển đổi các văn bản này từ bản giấy sang file điện tử, giúp lưu trữ, bảo tồn và tiếp cận di sản văn hóa dễ dàng hơn, đồng thời đảm bảo tính bền vững lâu dài.
>>> XEM THÊM: Số Hóa Chứng Từ Xuất Nhập Khẩu Với FPT AI Read
Nhận dạng cá nhân
Công nghệ OCR quét và xử lý nhanh chóng các giấy tờ như CMND, hộ chiếu, bằng lái xe tại ngân hàng, sân bay và cơ quan chức năng, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý và hỗ trợ lưu trữ thông tin an toàn.
Xử lý hóa đơn và chứng từ
Các cơ quan, tổ chức thường xử lý khối lượng lớn tài liệu dưới nhiều định dạng như văn bản in, viết tay, PDF, hoặc JPG. OCR chuyển đổi hóa đơn, hợp đồng từ bản giấy sang file điện tử, cho phép lưu trữ, chỉnh sửa, chia sẻ và tích hợp dữ liệu vào cơ sở dữ liệu hoặc hệ thống như email, fax và EDI, tăng hiệu quả làm việc và giảm thiểu rủi ro sai sót.
Top 5 phần mềm OCR tốt nhất trên thị trường hiện nay
| Phần mềm | Ưu điểm | Hạn chế | Đối tượng sử dụng |
| FPT AI Read | – Trích xuất được nhiều loại giấy tờ với tỉ lệ chính xác lên đến 98%
– Giao diện sử dụng đơn giản, người dùng không cần có kiến thức về lập trình vẫn có thể sử dụng được. |
Hình ảnh mờ, nhòe hoặc có độ phân giải thấp có thể làm giảm độ chính xác của quá trình trích xuất dữ liệu | Doanh nghiệp cần OCR sử dụng AI với tích hợp API và tùy chỉnh mô hình. |
| Adobe Acrobat Pro | Cho phép tích hợp với hệ sinh thái Adobe, bảo mật tài liệu, xử lý tài liệu tự động. | Yêu cầu cấu hình cao, giao diện phức tạp, cần kết nối internet để sử dụng đầy đủ chức năng đám mây. | Chuyên gia xử lý tài liệu quét, hợp đồng, văn bản pháp lý có nhu cầu OCR và bảo mật. |
| Foxit PDF Editor | Trích xuất và tóm tắt tài liệu, hỗ trợ đa ngôn ngữ, phân tích tài liệu bằng AI, mã hóa bảo mật. | Khả năng chỉnh sửa hình ảnh hạn chế, cần máy tính hiệu suất cao để xử lý tệp PDF lớn. | Người dùng cần OCR đa ngôn ngữ với tóm tắt tài liệu và phân tích bằng AI. |
| Microsoft OneNote | Công cụ OCR cơ bản cho hình ảnh và ghi chú viết tay, trích xuất văn bản từ tài liệu nhiều trang. | Độ chính xác phụ thuộc vào chất lượng ảnh, không tự phân loại hoặc sắp xếp dữ liệu từ tài liệu phức tạp. | Người dùng cần OCR nhanh và đơn giản cho hình ảnh và ghi chú viết tay. |
| Google Cloud Vision | Phần mềm OCR trên nền tảng đám mây, độ chính xác cao, hỗ trợ nhận dạng chữ viết tay, tích hợp Google Cloud. | Chi phí cao để sử dụng đầy đủ tính năng, khó xử lý tài liệu có cấu trúc phức tạp, cần kiến thức kỹ thuật. | Tổ chức cần OCR quy mô lớn với tích hợp Google Cloud và phân tích hình ảnh. |
FPT AI Read cung cấp thư viện các mẫu giấy tờ để người dùng có thể trích xuất nhanh chóng hơn 30 loại CCCD, giấy phép lái xe, hộ chiếu, hóa đơn VAT, hợp đồng, chứng từ, hồ sơ bệnh án, giấy tờ xe, CV ứng viên… với tỉ lệ chính xác lên đến 98%. Giải pháp xử lý tốt cả ảnh chất lượng thấp (nhòe, mờ) hoặc có cấu trúc phức tạp.
Sau khi tải lên hình ảnh, hệ thống sẽ tự động nhận diện và trích xuất các trường thông tin quan trọng. FPT AI Read có giao diện sử dụng đơn giản, thân thiện với cả người dùng không cần có kiến thức về lập trình. Thậm chí, người dùng có thể tự training mô hình, tự gán nhãn dữ liệu (labelling), kết nối và sử dụng dữ liệu trích xuất thông qua API OCR
FPT AI Read tự động hóa quy trình xử lý tài liệu cho doanh nghiệp, giảm bớt thao tác thủ công và tăng hiệu suất vận hành. Xem thêm về giải pháp trong video sau:
Giải pháp OCR tiếng Việt FPT AI Read giúp MB Bank số hóa thành công
Tại MB Bank, khi ra mắt gói sản phẩm MB Family vào năm 2020, ngân hàng phải đối mặt với thách thức lớn trong việc xử lý khối lượng hồ sơ đăng ký. FPT AI Read đã giúp MB Bank tự động trích xuất dữ liệu từ các giấy tờ như chứng minh thư, hộ khẩu và giấy khai sinh, xử lý hồ sơ khách hàng, định danh khách hàng điện tử (eKYC),…
FPT AI Read không chỉ giúp ngân hàng xử lý khoảng 5.000 yêu cầu mỗi ngày mà còn đảm bảo tốc độ và độ chính xác cao trong việc nhập liệu, giảm tải cho nhân viên và cải thiện trải nghiệm khách hàng. FPT AI Read giúp MB Bank có thể định danh khách hàng một cách nhanh chóng
Với những thành công đã đạt được, có thể khẳng định rằng công nghệ OCR sẽ tiếp tục là một phần không thể thiếu trong lộ trình số hóa của nhiều tổ chức trong tương lai. Để được tư vấn chi tiết và tùy chỉnh giải pháp công nghệ phù hợp với doanh nghiệp của bạn, liên hệ ngay FPT AI qua số Hotline: 1900 638 399 hoặc truy cập FPT.AI để được hỗ trợ sớm nhất nhé!
Nguồn tham khảo:
- IBM. (n.d.). Optical character recognition. IBM. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2025, từ https://www.ibm.com/think/topics/optical-character-recognition
- Wikipedia. (n.d.). Optical character recognition. Wikipedia. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2025, từ https://en.wikipedia.org/wiki/Optical_character_recognition
>>> ĐỪNG BỎ LỠ CÁC CÔNG NGHỆ AI KHÁC:
