Bài viết

Công nghệ nhận diện khuôn mặt là gì? Cách hoạt động, lợi ích thực tế

Tháng Một 17, 2025

Chia sẻ với:

Nội dung bài viết

Công nghệ nhận diện khuôn mặt (Face Recognition) không chỉ được ứng dụng trong việc mở khóa điện thoại mà còn được hữu ích trong nhiều lĩnh vực khác như an ninh, ngân hàng và y tế. Trong bài viết này, cùng FPT.AI tìm hiểu chi tiết về cách thức hoạt động, ưu nhược điểm và ứng dụng cụ thể của các hệ thống nhận diện khuôn mặt trong thực tế.

Công nghệ nhận diện khuôn mặt là gì?

Nhận diện khuôn mặt (Face Recognition) là công nghệ sử dụng các thuật toán máy tính để tự động xác định hoặc nhận dạng chính xác một cá nhân từ hình ảnh kỹ thuật số hoặc khung hình video trong thời gian ngắn (chưa đầy 2 giây).

Là một phần của Generative AI, nhận dạng khuôn mặt giúp giảm bớt các tác vụ thủ công nhờ tự động hóa quy trình xác thực. Các thành phần cốt lõi của công nghệ này bao gồm:

Thị giác máy tính (Computer Vision): Được sử dụng để phát hiện, xác định vị trí và phân biệt giữa khuôn mặt trong ảnh hoặc video với các vật thể khác.
Mạng nơ-ron tích chập (Convolutional Neural Network – CNN): Được sử dụng để trích xuất, phân tích 68 đặc điểm sinh trắc học trên khuôn mặt, bao gồm các yếu tố như khoảng cách giữa hai mắt, khoảng cách từ trán đến cằm, chiều dài và chiều rộng khuôn mặt, hình dáng của mũi hay cấu trúc xương hàm, để tạo ra một dấu khuôn mặt duy nhất (Faceprint).
Máy học (Machine Learning): Học từ những gương mặt đã phân tích và lưu trữ trong cơ sở dữ liệu để cải thiện khả năng so sánh và so khớp của công nghệ nhận diện khuôn mặt.

Công nghệ nhận diện khuôn mặt có thể hoạt động hiệu quả khi trong môi trường tối, trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc khi người dùng nghiêng đầu, đổi tư thế, trang điểm, đeo kính và khẩu trang. Nó cũng được đánh giá là một trong những công nghệ sinh trắc học nhanh nhất và ít tác động đến người dùng nhất.

Hệ thống nhận dạng khuôn mặt giúp nhà quản lý kiểm soát hiệu quả bằng cách tự động chụp ảnh và nhận diện những người vào khu vực giám sát. Quá trình này diễn ra nhanh chóng, không cần người dùng tương tác và gần như tức thì. Nhờ hoạt động kín đáo, đối tượng thường không nhận ra mình đang được giám sát, giảm thiểu cảm giác bị xâm phạm quyền riêng tư mà vẫn đảm bảo an ninh.

>>> XEM THÊM: Tổng hợp các phương pháp nhận diện khuôn mặt bạn nên biết

Quy trình xác thực danh tính bằng khuôn mặt diễn ra như thế nào?

Các bước cơ bản trong quy trình xác thực danh tính bằng công nghệ nhận diện khuôn mặt bao gồm:

Ghi nhận dữ liệu khuôn mặt

Hệ thống nhận dạng khuôn mặt sẽ kích hoạt camera trước và các cảm biến hồng ngoại để quét toàn bộ khuôn mặt của người dùng. Ánh sáng hồng ngoại có đặc tính vượt trội so với ánh sáng thông thường vì nó hoạt động hiệu quả trong mọi điều kiện ánh sáng, đảm bảo rằng quá trình quét diễn ra mượt mà và không bị gián đoạn.

Sau đó, máy chiếu laser hồng ngoại siêu nhỏ sẽ phát ra khoảng 30.000 điểm ánh sáng lên bề mặt khuôn mặt. Những điểm này phản chiếu ánh sáng trở lại hệ thống, tạo thành một bản đồ 3D chính xác về cấu trúc khuôn mặt, như độ dài, độ rộng, khoảng cách giữa các đặc điểm (mắt, mũi, miệng) và độ cong bề mặt, gọi là “vector khuôn mặt.”

Các dữ liệu này được ghi nhận với độ chính xác cao, giúp hệ thống phân biệt được các khuôn mặt với những khác biệt rất nhỏ, ngay cả khi có những yếu tố che chắn như kính hoặc khẩu trang.

Mã hóa dữ liệu

Hệ thống phân tích từng đặc điểm cụ thể và lưu chúng dưới dạng thuật toán mã hóa duy nhất cho mỗi khuôn mặt. Điều này tương tự như việc tạo ra một “chìa khóa” sinh trắc học, đảm bảo rằng khuôn mặt của bạn không thể bị sao chép hay sử dụng bởi người khác. Thuật toán này sau đó được lưu trữ an toàn trong bộ nhớ thiết bị, đảm bảo rằng dữ liệu cá nhân không bị xâm phạm hoặc lạm dụng.

Nhận diện khuôn mặt

Khi người dùng hoặc đối tượng nằm trong phạm vi camera, hệ thống sẽ tự động xác định vị trí khuôn mặt và quét dữ liệu. Chẳng hạn, trong các thiết bị di động, camera trước và cảm biến hỗ trợ được kích hoạt để quét khuôn mặt và thu thập thông tin sinh trắc học.

Sau đó hệ thống sẽ so sánh dữ liệu vừa thu thập được với vector khuôn mặt đã được mã hóa và lưu trữ trong cơ sở dữ liệu để tìm ra sự trùng khớp. Nếu trùng khớp, hệ thống nhận dạng khuôn mặt sẽ xác minh danh tính và kích hoạt hành động tương ứng, chẳng hạn như mở khóa điện thoại hoặc cho phép truy cập khu vực.

công nghệ AI nhận diện khuôn mặt — Quy trình xác thực danh tính bằng khuôn mặt

Các ứng dụng thực tiễn của công nghệ nhận diện khuôn mặt

Hệ thống nhận diện khuôn mặt qua camera IP được ứng dụng rộng rãi tại các địa điểm như sân bay (nhà ga, khu vực hải quan), bến cảng, các điểm ATM, phòng giao dịch, sân vận động, và trạm xe điện ngầm. Công nghệ này cũng phù hợp cho chung cư cao tầng, khu đô thị, các địa điểm công cộng, tổ chức tài chính, ngân hàng, cơ quan Chính phủ, công sở, văn phòng, và các cơ sở giáo dục để hỗ trợ điểm danh học sinh, sinh viên. Ngoài ra, một số ứng dụng nổi bật khác của công nghệ nhận dạng khuôn mặt tế bao gồm:

Mở khóa thiết bị di động: Công nghệ sinh trắc học khuôn mặt cho phép người dùng mở cửa nhà, cổng căn hộ, mở khóa màn hình điện thoại. Ngay cả trong trường hợp làm mất điện thoại hoặc chìa khóa, hệ thống vẫn đảm bảo an toàn, ngăn chặn nguy cơ bị kẻ gian đột nhập, giúp bảo vệ thiết bị và ngôi nhà của người dùng một cách hiệu quả.
Bảo mật và an ninh công cộng: Nhiều quốc gia và thành phố đã sử dụng các camera nhận diện khuôn mặt để giám sát an ninh, phát hiện tội phạm, người mất tích hoặc nhận diện những đối tượng có nguy cơ gây hại cao tại các sân bay, ga tàu hoặc các khu vực công cộng.
Ngân hàng và thanh toán điện tử: Xác thực giao dịch bằng sinh trắc khuôn mặt là yêu cầu bắt buộc trong một số giao dịch ngân hàng. Chẳng hạn, nhân viên ngân hàng sẽ xác minh danh tính thông qua gương mặt thay vì sử dụng mật khẩu trong quá trình làm thẻ online.
Y tế: Công nghệ nhận diện khuôn mặt hỗ trợ kiểm tra bệnh án, giúp bác sĩ nhận diện chính xác cảm xúc cũng như mức độ đau đớn của bệnh nhân qua biểu cảm trên khuôn mặt khi khám bệnh trực tuyến.
Hỗ trợ cơ quan chức năng thực thi pháp luật: Các ứng dụng nhận diện khuôn mặt trên thiết bị di động cung cấp thông tin ngữ cảnh để các cơ quan chức năng xác định danh tính của các cá nhân hoặc tổ chức từ khoảng cách an toàn. Hệ thống nhận diện khuôn mặt còn giúp khoanh vùng đặc điểm, xác định danh tính nghi phạm, từ đó đẩy nhanh tiến độ điều tra và kịp thời ngăn chặn các tình huống nguy hiểm.
Nhận diện khách VIP và danh sách đen: Công nghệ nhận diện khuôn mặt hỗ trợ doanh nghiệp lưu trữ hình ảnh và phân biệt khách VIP với những người trong danh sách đen để đưa ra phương án đón tiếp phù hợp hoặc xử lý các tình huống phát sinh một cách hiệu quả và kịp thời
Bảo vệ gia đình, trường học và cơ quan khỏi các đối tượng xấu: Công nghệ nhận diện khuôn mặt khi được tích hợp vào hệ thống giám sát tại nhà riêng, trường học hay cơ quan có khả năng nhận dạng những đối tượng khả nghi, như kẻ đột nhập, trèo tường, có ý định vượt rào, đối tượng nguy hiểm đang tiếp cận. Hệ thống sẽ tự động gửi cảnh báo đến gia chủ hoặc người quản lý, giúp họ nâng cao cảnh giác và đưa ra biện pháp xử lý kịp thời.

>>> TÌM HIỂU VỀ: Fraud Detection: Công nghệ chống gian lận tài chính giúp eKYC tăng hàng rào bảo mật

Lợi ích nổi bật của các giải pháp nhận diện gương mặt

Bảo mật cao: So với các phương thức bảo mật truyền thống như quét vân tay, mã OTP qua điện thoại hay xác minh dựa vào địa chỉ IP, hệ thống nhận dạng khuôn mặt giảm thiểu rủi ro từ các hành vi gian lận, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản khi giao dịch ngân hàng, mang lại hiệu quả bảo mật cao hơn. Các sàn giao dịch cổ phiếu và tiền điện tử hiện nay đang sử dụng phương thức xác nhận thông qua gương mặt để bảo vệ sự riêng tư và tài sản của người dùng.
Tiện lợi và nhanh chóng: Việc mở khóa thiết bị hay thực hiện giao dịch với các giải pháp nhận diện khuôn mặt chỉ mất vài giây, rất tiện lợi và tiết kiệm thời gian cho người sử dụng.
Khả năng hoạt động trong nhiều điều kiện: Sinh trắc khuôn mặt có thể hoạt động hiệu quả ngay cả trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc khi người dùng thay đổi diện mạo (ví dụ như đeo kính, đội mũ hay thay đổi kiểu tóc).
Tích hợp dễ dàng: Công nghệ nhận diện khuôn mặt dễ dàng tích hợp với các thiết bị di động có camera trước. Chỉ cần đưa gương mặt lên gần camera, hệ thống sẽ ngay lập tức nhận diện và thực hiện xác thực mà không cần thao tác phức tạp.

nhận dạng khuôn mặt — Nhanh chóng, bảo mật và tiện lợi là các ưu điểm của công nghệ nhận diện khuôn mặt

>>> XEM THÊM: Liveness Detection – Chìa khoá của eKYC và sinh trắc học

Giải pháp tích hợp công nghệ nhận diện khuôn mặt hàng đầu tại Việt Nam

Tại Việt Nam, nhiều tập đoàn công nghệ lớn cũng đã bắt tay vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp nhận dạng khuôn mặt. FPT Smart Cloud đã tích hợp công nghệ nhận diện khuôn mặt vào giải pháp định danh điện tử FPT AI eKYC để giúp các doanh nghiệp trong lĩnh vực Tài chính – Ngân hàng xác thực khách hàng một cách nhanh chóng.

Với những ảnh đầu vào có chất lượng tốt, sáng, không bị bóng lóa các trường thông tin, FPT AI eKYC cho kết quả chính xác lên đến 96%. Giải pháp này nhận diện được đa dạng các giấy tờ và có thể kết nối trực tiếp với cơ sở RAR (C06 của Bộ Công An) để kiểm tra nhanh chóng hơn 30 dấu hiệu giả mạo và gian lận.

Toàn bộ quá trình trích xuất thông tin, đối chiếu và xác minh danh tính trên FPT AI eKYC diễn ra chỉ trong vài phút. Với các thao tác thực hiện đơn giản, sản phẩm giúp bất kì người dùng nào cũng có thể tự thực hiện được quy trình eKYC một cách nhanh chóng, ở bất kì nơi đâu, bất kì thời gian nào chỉ với một chiếc điện thoại thông minh có kết nối internet.

sinh trắc học khuôn mặt — FPT AI eKYC trong việc phát hiện và ngăn chặn các hình thức gian lận khuôn mặt tinh vi

Các câu hỏi thường gặp khác về nhận dạng khuôn mặt

Các hệ thống nhận diện khuôn mặt có xâm phạm quyền riêng tư không?

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ nhận diện khuôn mặt khiến nhiều người lo ngại về việc xâm phạm quyền riêng tư, đặc biệt trong các hệ thống giám sát công cộng. Việc lưu trữ và xử lý dữ liệu khuôn mặt cần được phải quản lý chặt chẽ, đảm bảo không bị rò rỉ hoặc sử dụng sai mục đích, như tạo nội dung giả mạo thông qua DeepFake hoặc bán cho bên thứ ba mà không có sự đồng ý của người dùng.

Nhận dạng khuôn mặt có chính xác không?

Độ chính xác của các thuật toán so khớp người với ảnh trên giấy tờ tùy thân hoặc ảnh chân dung không đồng nhất. Quá trình lão hóa có thể gây khó khăn cho việc đối chiếu các hình ảnh được chụp từ nhiều năm trước để xác nhận danh tính. Điều kiện tối ưu để công nghệ nhận diện khuôn mặt hoạt động hiệu quả là:

Vị trí và ánh sáng được duy trì đồng nhất
Đặc điểm khuôn mặt rõ ràng, không bị che khuất
Nền và màu sắc phía sau được kiểm soát chặt chẽ
Chất lượng camera và độ phân giải hình ảnh đạt tiêu chuẩn

>>> XEM THÊM: Video KYC gia tăng hàng rào bảo mật cho các giải pháp KYC

So sánh công nghệ nhận diện khuôn mặt và cảm ứng vân tay

Nhận diện khuôn mặt và Cảm biến vân tay đều là các công nghệ bảo mật sinh trắc học tiên tiến, giúp bảo vệ và mở khóa thiết bị mà không cần mật khẩu, đồng thời hỗ trợ đăng nhập vào các ứng dụng bảo mật như ngân hàng số. Cả hai đều yêu cầu nhập mật khẩu khi không nhận diện được và dữ liệu đều được lưu trữ trên chip bảo mật riêng để ngăn chặn truy cập trái phép.

Cảm biến vân tay hoạt động với ngón tay và cho phép đăng ký nhiều ngón, trong khi nhận diện khuôn mặt chỉ đăng ký một khuôn mặt duy nhất. Về độ linh hoạt, cảm biến vân tay có thể hoạt động ở mọi hướng, còn nhận diện khuôn mặt yêu cầu thiết bị thẳng và mắt trong khung quét.

Tuy nhiên, so với bảo mật vân tay, nhận dạng khuôn mặt có độ an toàn cao hơn với tỷ lệ sai số chỉ 1/1.000.000. Dù vậy, không thể khẳng định phương pháp bảo mật nào là tốt hơn mỗi công nghệ đều mang lại sự tiện lợi và phù hợp với từng nhu cầu cụ thể.

Điểm tin cậy trong nhận dạng khuôn mặt là gì?

Điểm tin cậy, hay còn được gọi là điểm tương đồng, là một yếu tố quan trọng trong các hệ thống phát hiện và đối chiếu khuôn mặt. Điểm này phản ánh mức độ giống nhau giữa hai hình ảnh và là cơ sở để xác định liệu chúng có thuộc cùng một người hay không. Điểm tin cậy càng cao, xác suất hai hình ảnh thuộc về cùng một người càng lớn.

Công nghệ nhận diện khuôn mặt sử dụng điểm tin cậy để phân tích xem trong hình ảnh có khuôn mặt hay không và liệu khuôn mặt đó có khớp với một khuôn mặt khác trong ảnh tham chiếu hay không.

Ngoài ra, mỗi hệ thống nhận dạng khuôn mặt dựa trên AI đều có một ngưỡng điểm tin cậy có thể được tùy chỉnh. Trong các trường hợp thông thường, các kết quả khớp tự động thường có tỷ lệ chính xác rất cao, chẳng hạn vượt ngưỡng 99%. Với các kết quả khớp có điểm tin cậy thấp hơn, chúng có thể được sử dụng để gợi ý các cặp đối chiếu tiềm năng gần đúng nhất và sau đó cần được kiểm tra lại bởi con người để xác minh.

Tóm lại, công nghệ nhận diện khuôn mặt mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, đặc biệt là các ngân hàng và tổ chức tài chính. Tuy nhiên, các nhà phát triển sẽ cần phải đảm bảo rằng các hệ thống nhận dạng khuôn mặt được sử dụng một cách hợp lý, minh bạch và tuân thủ đúng các quy định pháp lý. Nếu quan tâm đến giải pháp định danh khách hàng điện tử (eKYC), hãy liên hệ ngay với FPT.AI.

Thông tin liên hệ:

Hà Nội : Số 10 Phạm Văn Bạch, Phường Dịch Vọng, Quận Cầu Giấy
TP. Hồ Chí Minh: tòa nhà PJICO, 186 Điện Biên Phủ, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3
Email: support@fpt.ai
Hotline: 1900 638 399
Website: https://fpt.ai/vi/

>>> ĐỌC THÊM VỀ CÔNG NGHỆ AI KHÁC: