Từ ngày 05/03/2020, các ngân hàng tại Việt Nam đã được phép phát triển giải pháp eKYC theo Thông tư 16/2020/TT-NHNN – Thông tư hướng dẫn cách mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán. Vậy eKYC là gì và tại sao nó lại trở thành tiêu chuẩn mới trong ngành tài chính, ngân hàng. Cùng FPT.AI tìm hiểu về định danh khách hàng điện tử trong bài viết sau.
eKYC là gì? eKYC có gì nổi trội hơn KYC?
eKYC (electronic Know Your Customer), hay định danh khách hàng điện tử, là phương pháp cho phép các ngân hàng xác minh danh tính của khách hàng trực tuyến một cách nhanh chóng, bảo mật và chính xác dựa trên các thông tin sinh trắc học (biometrics), AI,… .
So với KYC (Know Your Customer – quy trình xác minh danh tính khách hàng trực tiếp tại quầy giao dịch ngân hàng, nhằm đảm bảo người thực hiện giao dịch là chính chủ và ngăn chặn các hành vi gian lận), eKYC rút ngắn thời gian xác minh còn 3-5 phút, cho phép khách hàng hoàn tất từ xa qua thiết bị kết nối Internet, không cần đến quầy giao dịch, không phải xếp hàng, điền đơn hay chờ đợi.
Công nghệ này tự động đối chiếu hình ảnh, video, giấy tờ tùy thân (CMND, CCCD, hộ chiếu) với cơ sở dữ liệu để xác thực danh tính. Hiện nay, hầu hết ngân hàng yêu cầu eKYC khi mở tài khoản trực tuyến, gửi tiền, rút tiền,… nhưng các dịch vụ như vay tín dụng vẫn cần KYC trực tiếp.
>>> ĐỌC THÊM: eKYC có an toàn không? Giải pháp chống giả mạo từ FPT.AI
Các hình thức bảo mật của eKYC
Để đảm bảo tính bảo mật tối ưu cho khách hàng, eKYC sử dụng một số phương thức bảo mật như sau:
- Tên đăng nhập và mật khẩu: Đây là hình thức bảo mật cơ bản và phổ biến hiện nay đối với hầu hết các tài khoản ngân hàng. Khách hàng có thể tạo tài khoản và sử dụng tên đăng nhập kèm mật khẩu để truy cập và quản lý tài khoản của mình.
- Dấu vân tay hoặc Face ID: Công nghệ xác minh danh tính qua dấu vân tay và nhận diện khuôn mặt (Face ID) đã trở nên quen thuộc với nhiều người khi đăng nhập vào các tài khoản. Với eKYC, khách hàng có thể thiết lập phương thức bảo mật thông tin này ngay từ bước đầu, tăng cường tính an toàn cho tài khoản.
- Mã xác thực OTP: Đây là phương thức xác minh bảo mật cao, đang được áp dụng rộng rãi không chỉ trong ngân hàng mà còn trên nhiều nền tảng khác. Mã OTP (One-Time Password) giúp xác thực danh tính một cách nhanh chóng và an toàn mỗi khi thực hiện giao dịch hoặc đăng nhập.
>>> XEM THÊM: Công nghệ nhận diện gương mặt trong ngân hàng và 4 ứng dụng thực tiễn
Những công nghệ được tích hợp trong quy trình eKYC là gì?
Công nghệ OCR
OCR là viết tắt của Optical Character Recognition (Nhận dạng ký tự quang học). Đây là công nghệ được sử dụng để nhận dạng ký tự trên hình ảnh/ file PDF, sau đó trích xuất thông tin và chuyển các hình ảnh này thành văn bản.
Trong eKYC, OCR giúp ngân hàng nhận dạng và trích xuất các thông tin từ giấy tờ tùy thân của khách hàng như số CMND, họ tên, ngày sinh… để đối chiếu với các cơ sở dữ liệu có sẵn
Công nghệ Face Matching
Được trang bị công nghệ Học sâu (Deep Learning), công nghệ Facematch AI có thể nâng cao tính chính xác của quy trình eKYC bằng cách phân tích và so sánh độ trùng lặp của ảnh chụp chân dung trên các giấy tờ như CCCD/CMDN, Bằng lái xe, Hộ chiếu… với hình ảnh/video mặt thật.
Công nghệ Liveness Detection
Mục tiêu chính của Liveness Detection là chứng minh người thực sự (chính chủ) đang thực hiện hoạt động xác nhận sinh trắc học. Công nghệ này được xem là hàng rào phòng bảo vệ cấp 2 trong quy trình định danh trực tuyến eKYC, giúp chống đánh cắp danh tính.
Khách hàng chỉ cần cung cấp 1 ảnh và 1 video selfie được thực hiện trực tiếp bằng hình ảnh của điện thoại thông minh, máy tính bảng hoặc webcam máy tính. Sau đó công nghệ Liveness Check sẽ phân tích dữ liệu, ngăn chặn những video được phát lại, ảnh tĩnh hoặc mặt nạ.
NFC (Near Field Communication)
NFC kết nối không dây tầm ngắn, cho phép các thiết bị điện tử hoặc thiết bị có gắn chip giao tiếp với nhau. Ngân hàng ứng dụng NFC để xác thực sinh trắc học trên CCCD, giúp nâng cao tính bảo mật và tiện lợi trong quy trình định danh.
E-Signature (Chữ ký điện tử)
E-Signature cho phép khách hàng ký hợp đồng và tài liệu trực tuyến khi mở tài khoản hoặc sử dụng dịch vụ ngân hàng. Công nghệ này thay thế chữ ký tay, giúp xác minh, phê duyệt tài liệu từ xa, không giới hạn thời gian hay địa điểm. Điều này giúp ngân hàng tăng tốc độ xử lý giao dịch và nâng cao trải nghiệm người dùng.
Video Call KYC
Nhân viên ngân hàng có thể thực hiện giám định trực tuyến, tương tự như nhận dạng và xác minh khuôn mặt trực tiếp. So với các phương thức như OTP hay mã PIN, Video KYC có độ tin cậy cao hơn, đảm bảo xác thực chính xác danh tính khách hàng.
Fraud Detection (Phát hiện gian lận)
Fraud Detection nhận diện và ngăn chặn các hành vi gian lận như sử dụng ảnh giả, ảnh in, ảnh ghép để đánh lừa hệ thống xác minh danh tính. Nhờ đó, ngân hàng có thể giảm thiểu rủi ro lừa đảo, nâng cao mức độ an toàn trong quản lý thông tin và giao dịch.
Lợi ích của eKYC trong lĩnh vực ngân hàng
Trong kỷ nguyên công nghệ 4.0, eKYC trở thành giải pháp quan trọng giúp ngân hàng thu hút khách hàng. Lợi ích cụ thể của eKYC như sau:
Lợi ích của eKYC đối với người dùng
eKYC giúp người dùng giảm thiểu đáng kể thời gian và công sức khi thực hiện các giao dịch, đặc biệt là việc mở tài khoản hoặc thẻ ngân hàng. Thay vì phải đến quầy giao dịch, người dùng giờ đây có thể thực hiện các thủ tục này ngay trên điện thoại di động, không bị giới hạn bởi thời gian hay không gian.
Quy trình eKYC sử dụng công nghệ hiện đại như xác thực sinh trắc học, nhận diện AI và đối chiếu thông tin cá nhân thông qua các cơ sở dữ liệu tập trung. Ví dụ, eKYC có thể đối chiếu mẫu vân tay trên CMND với dấu vân tay thực của khách hàng để định danh một cách chính xác.
Ngoài ra, eKYC cho phép người dùng hoàn thành thủ tục xác minh danh tính trong vài phút, hoàn toàn trực tuyến mà không cần bất kỳ sự can thiệp thủ công nào. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn mang lại trải nghiệm giao dịch thuận tiện và hiệu quả.
Lợi ích của eKYC đối với ngân hàng
eKYC là yếu tố quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số của ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh các ngân hàng tại Việt Nam đang cạnh tranh phát triển dịch vụ ngân hàng số. Việc sử dụng eKYC giúp các ngân hàng:
- Giảm chi phí và nhân lực: Quy trình định danh điện tử diễn ra hoàn toàn tự động, dữ liệu được truyền tải theo thời gian thực mà không cần sự can thiệp thủ công. Nhờ vậy, ngân hàng có thể tiết kiệm chi phí nhân sự và giảm khối lượng công việc.
- Xây dựng kho dữ liệu khách hàng đồng nhất: Thay vì lưu trữ thông tin riêng lẻ tại từng chi nhánh, eKYC cho phép số hóa và lưu trữ dữ liệu khách hàng vào một hệ thống CRM tập trung, giúp quản lý dữ liệu khách hàng, kiểm tra chéo thông tin dễ dàng, tránh trùng lặp.
- Nâng cao tính bảo mật và an toàn: Quy trình eKYC đảm bảo tất cả giao dịch đều được thực hiện bởi khách hàng thật, đồng thời liên tục đánh giá, giám sát rủi ro. Hồ sơ và dữ liệu được lưu trữ trực tuyến, cho phép truy vết nhanh chóng các hành vi vi phạm hoặc lạm dụng, góp phần tăng cường lòng tin của khách hàng.
>>> XEM THÊM: Deepfake là gì? Cách nhận dạng và phòng chống các cuộc gọi và video lừa đảo bằng Deepfake
Quy trình eKYC khi mở tài khoản thanh toán cho cá nhân theo quy định mới nhất
Căn cứ theo khoản 1 Điều 14a Thông tư 23/2014/TT-NHNN, được bổ sung bởi khoản 6 Điều 1 Thông tư 16/2020/TT-NHNN về mở tài khoản thanh toán cho cá nhân thông qua phương thức điện tử:
Ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài, khi thực hiện mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử, có trách nhiệm xây dựng, ban hành và công khai quy trình cũng như thủ tục mở tài khoản thanh toán. Quy trình này phải tuân thủ quy định tại Điều 14a nêu trên, các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền, giao dịch điện tử, đồng thời bảo đảm an toàn, bảo mật thông tin khách hàng và an toàn hoạt động của ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Quy trình eKYC trong việc mở tài khoản thanh toán cá nhân bằng phương thức điện tử bao gồm ít nhất các bước:
- Thu thập thông tin về hồ sơ của khách hàng muốn mở tài khoản thanh toán theo quy định tại khoản 1, khoản 4, khoản 5 Điều 12 và khoản 1 Điều 13 Thông tư này.
- Đối chiếu, xác minh thông tin để nhận biết khách hàng một cách chính xác.
- Thông báo những hành vi bị cấm hoặc không được phép trong quá trình mở và sử dụng tài khoản thanh toán được mở bằng phương thức điện tử.
- Cung cấp nội dung thỏa thuận mở và sử dụng tài khoản thanh toán theo khoản 1 Điều 13a Thông tư này, đồng thời tiến hành ký kết thỏa thuận với khách hàng.
- Sau khi hoàn tất, ngân hàng cần gửi thông báo cho khách hàng về số tài khoản, tên tài khoản, hạn mức giao dịch cùng ngày tài khoản bắt đầu hoạt động.
>>> XEM THÊM: Khám phá Voice Biometrics: Công nghệ xác thực danh tính qua giọng nói
Đâu là giải pháp eKYC hàng đầu dành cho doanh nghiệp?
Từ đầu tháng 7/2020, Ngân hàng nhà nước đã cho phép khoảng 10 ngân hàng được thí điểm eKYC. Chỉ sau 2 tháng VPBank ra mắt giải pháp eKYC được phát triển bởi FPT.AI, ngân hàng đã có khoảng hơn 15.000 tài khoản đăng ký mới, sử dụng 50% số tài khoản mở mới dự kiến cho cả năm 2020.
Nhờ FPT AI eKYC, khách hàng của VPBank có thể xác minh khuôn mặt, sinh trắc học, giấy tờ tùy thân và một số các giấy tờ khác có thể chứng thực được danh tính như hóa đơn điện nước (xác thực địa chỉ) hoặc hợp đồng lao động (xác định lương, nơi công tác…). Giải pháp này yêu cầu cụ thể với các loại giấy tờ như sau:
- CMND/CCCD hoặc Hộ chiếu: Có thông tin rõ ràng, hình ảnh chân dung rõ ràng, có tem đảm bảo giấy tờ là thật và còn hiệu lực.
- Hộ khẩu hoặc giấy đăng ký tạm trú, Hợp đồng lao động, Bảng sao kê lương: Cần thiết khi khách hàng có nhu cầu mở tài khoản tín dụng, vay tiêu dùng,…). Khách hàng phải thực hiện đúng, đủ yêu cầu để được sử dụng dịch vụ.
Quy trình định danh trên FPT AI eKYC như sau:
- Chụp ảnh giấy tờ tùy thân: Người dùng cần chụp cả hai mặt của giấy tờ tùy thân, chẳng hạn như Căn cước công dân (CMND/CCCD), Giấy phép lái xe, Hộ chiếu,… Khi chụp ảnh cần đặt giấy tờ trong vùng chụp trên màn hình, giữ giấy tờ cố định, không bị lóa sáng hoặc mờ nhòe để đảm bảo hình ảnh rõ ràng, không bị mất góc hoặc che khuất thông tin.
- Quét NFC (Áp dụng với CCCD gắn chip): Nếu sử dụng CCCD gắn chip, khách hàng cần giữ ổn định thẻ căn cước ở vị trí quét NFC trên điện thoại. Hệ thống sẽ tiến hành đọc dữ liệu trên chip và xác thực thông tin trên CCCD với dữ liệu từ cơ sở dữ liệu quốc gia. Khi quét hoàn tất, màn hình hiển thị thông báo “Hoàn thành đọc thẻ”.
- Xác thực khuôn mặt (Liveness Detection): Khách hàng thực hiện chụp ảnh khuôn mặt để xác thực danh tính. Khi thực hiện, cần nhìn thẳng vào camera, thực hiện quay đầu nhẹ sang trái, phải (30-45 độ), đảm bảo khuôn mặt phải nằm rõ ràng trong khung hình, không đeo kính, khẩu trang, mũ hoặc các vật che mặt. Ngoài ra, cần đảm bảo ánh sáng đủ, không quá tối hoặc bị loá sáng. Hệ thống sẽ so khớp khuôn mặt chụp với ảnh trên giấy tờ tùy thân, đảm bảo người thực hiện là người thật, không phải ảnh chụp hay video phát lại.
- Kiểm tra và đối chiếu thông tin: Hệ thống sẽ hiển thị kết quả xác thực bao gồm: Thông tin trên giấy tờ (họ tên, ngày sinh, giới tính, quốc tịch, địa chỉ, đặc điểm nhận dạng, ngày cấp, nơi cấp), Thông tin trích xuất từ chip (đối với CCCD gắn chip), Kết quả xác thực sinh trắc học (Face Match, Liveness Check). Nếu các thông tin trùng khớp, người dùng chọn “Tiếp theo” để hoàn tất quy trình eKYC.
- Hoàn tất quá trình eKYC: Khi toàn bộ thông tin được xác thực thành công, khách hàng có thể tiếp tục hoàn tất các bước đăng ký tài khoản hoặc sử dụng dịch vụ. Thời gian trung bình để hoàn thành quá trình eKYC chỉ khoảng 35 giây.
Bạn có thể xem hướng dẫn thực hiện quy trình eKYC trên FPT AI eKYC tại đây:
Gần đây, FPT AI eKYC đã ghi dấu ấn quan trọng trong ngành công nghệ định danh khách hàng điện tử khi chính thức đạt chứng nhận ISO/IEC 30107-3. Đây là tiêu chuẩn quốc tế uy tín, xác nhận khả năng phát hiện và ngăn chặn các hình thức giả mạo tinh vi nhất như sử dụng hình ảnh tĩnh, video phát lại, hay công cụ mô phỏng khuôn mặt. Thành tích này khẳng định FPT AI eKYC đã vượt qua bài kiểm định Presentation Attack Detection (PAD) của iBeta – thành viên Hiệp hội FIDO và đơn vị kiểm định công nghệ hàng đầu thế giới.
Tích hợp AI tạo sinh (Generative AI), công nghệ nhận diện khuôn mặt (Face-Matching), phát hiện thực thể sống (Liveness Detection) và kiểm tra gian lận (Fraud Check), FPT AI eKYC không chỉ phát hiện kịp thời các tấn công giả mạo mà còn giảm thời gian định danh khách hàng đến 70%, trung bình chỉ từ 35-40 giây để hoàn tất một quy trình với độ chính xác lên đến 98%.
Chứng nhận ISO/IEC 30107-3 không chỉ đánh dấu bước tiến lớn về công nghệ mà còn thể hiện cam kết của FPT Smart Cloud trong việc cung cấp giải pháp bảo mật thông tin hàng đầu, phục vụ hiệu quả cho các tổ chức tài chính, ngân hàng, chứng khoán hàng đầu tại Việt Nam. Sự đổi mới liên tục của FPT AI eKYC đảm bảo mang lại trải nghiệm tối ưu và an tâm tuyệt đối cho hàng triệu khách hàng, góp phần đẩy mạnh xu hướng chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính.
>>> XEM THÊM: Tổng hợp các phương pháp nhận diện khuôn mặt bạn nên biết
Các câu hỏi thường gặp khác về eKYC
Điều kiện để ngân hàng triển khai công nghệ eKYC trong mở tài khoản thanh toán cá nhân bằng phương thức điện tử
Theo quy định tại khoản 2 Điều 14a Thông tư 23/2014/TT-NHNN, được bổ sung bởi khoản 6 Điều 1 Thông tư 16/2020/TT-NHNN, ngân hàng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép ứng dụng eKYC khi đáp ứng các yêu cầu:
(1) Có công nghệ và biện pháp phù hợp để thu thập, kiểm tra, đối chiếu và bảo đảm khớp đúng giữa thông tin nhận biết, dữ liệu sinh trắc học của khách hàng với thông tin trên giấy tờ tùy thân (quy định tại khoản 1 Điều 12 Thông tư này) hoặc dữ liệu định danh cá nhân được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác thực, hoặc được tổ chức tín dụng khác hoặc tổ chức cung cấp dịch vụ định danh và xác thực điện tử xác minh.
Trong đó, dữ liệu sinh trắc học là các đặc điểm sinh học khó làm giả và có tỷ lệ trùng lặp thấp, ví dụ như vân tay, khuôn mặt, mống mắt, giọng nói và các yếu tố sinh trắc học khác.
(2) Có giải pháp kỹ thuật để khẳng định khách hàng, sau khi được định danh, đã chấp thuận nội dung thỏa thuận mở và sử dụng tài khoản thanh toán.
(3) Xây dựng quy trình quản lý, đánh giá rủi ro, có biện pháp ngăn chặn các hành vi mạo danh, can thiệp, chỉnh sửa, làm sai lệch thông tin nhận biết khách hàng trước, trong và sau khi mở tài khoản. Đồng thời, có biện pháp kiểm tra, xác minh nhằm bảo đảm người giao dịch trên tài khoản điện tử chính là chủ tài khoản.
Nếu phát hiện rủi ro, sai lệch hoặc giao dịch bất thường liên quan đến thông tin nhận biết khách hàng, hoặc giao dịch đáng ngờ (theo quy định pháp luật phòng, chống rửa tiền), ngân hàng phải kịp thời từ chối hoặc dừng giao dịch, tạm khóa hoặc phong tỏa tài khoản, và tiến hành xác minh lại thông tin.
Quy trình quản lý, kiểm soát rủi ro cần được rà soát, hoàn thiện thường xuyên trên cơ sở thông tin, dữ liệu cập nhật trong quá trình cung ứng dịch vụ.
(4) Lưu trữ đầy đủ, chi tiết và theo thời gian tất cả thông tin nhận biết khách hàng, dữ liệu sinh trắc học, âm thanh, hình ảnh, bản ghi hình, ghi âm, số điện thoại thực hiện giao dịch, nhật ký giao dịch.
Các thông tin, dữ liệu cần được bảo đảm an toàn, bảo mật thông tin, có phương án sao lưu dự phòng, bảo đảm tính đầy đủ, toàn vẹn, phục vụ công tác kiểm tra, đối chiếu, giải quyết tra soát, khiếu nại, tranh chấp và cung cấp cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền khi có yêu cầu. Thời gian lưu trữ thực hiện theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền.
Việc mở tài khoản thanh toán bằng eKYC có áp dụng với tài khoản chung và người nước ngoài không?
Căn cứ vào khoản 2 Điều 14a Thông tư 23/2014/TT-NHNN, được bổ sung bởi khoản 6 Điều 1 Thông tư 16/2020/TT-NHNN:
“Việc mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử quy định tại Điều này không áp dụng đối với tài khoản thanh toán chung, khách hàng cá nhân là người nước ngoài và các đối tượng quy định tại điểm b, c, d khoản 1 Điều 11 Thông tư này.”
Như vậy, mở tài khoản thanh toán bằng phương thức điện tử không áp dụng đối với trường hợp tài khoản thanh toán chung, khách hàng cá nhân là người nước ngoài và một số đối tượng khác được quy định cụ thể tại điểm b, c, d khoản 1 Điều 11 Thông tư 23/2014/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung).
———————————-
? Trải nghiệm các sản phẩm khác của #FPT_AI tại: https://fpt.ai/vi
? Địa chỉ: Tầng 7, tháp FPT, số 10 Phạm Văn Bạch, Quận Cầu Giấy, Tp. Hà Nội
☎Đường dây nóng: 1900 638 399
? Email: support@fpt.ai
Nguồn tham khảo: Thư Viện Pháp Luật. (n.d.). eKYC là gì? Ngân hàng được phép triển khai công nghệ eKYC trong mở tài khoản thanh toán của cá nhân? Truy cập ngày 19 tháng 01 năm 2025, từ
https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/ekyc-la-gi-ngan-hang-duoc-phep-trien-khai-cong-nghe-ekyc-trong-mo-tai-khoan-thanh-toan-cua-ca-nhan–423989-151667.html
Xem thêm:
- Xử lý ngôn ngữ tự nhiên là gì? 3 Ứng dụng thực tế của NLP (Natural Language Processing)
- AI Agents là gì? Sự khác biệt giữa AI Agents và AI Chatbot