4 Làn sóng AI: Đâu là tương lai của công nghệ?

Kai-Fu Lee là một trong những nhà đầu tư rót vốn vào AI nhiều nhất trên thế giới. Ông quản lý hơn sáu quỹ đầu tư trị giá hơn 2 tỉ đô và hơn 300 công ty đầu tư ở Mỹ và Trung Quốc. Với những kinh nghiệm của bản thân trong lĩnh vực AI, từ khi còn là giám đốc điều hành tại Microsoft, Apple và Google (nơi ông sáng lập ra Google China), cho đến khi là nhà sáng lập quỹ đầu tư mạo hiểm Sinovation Ventures, ông Lee đã chia sẻ những hiểu biết sâu sắc về: Bốn yếu tố thúc đẩy hệ sinh thái AI ngày nay; Sự gia nhập của Trung Quốc vào thị trường AI; Đâu là nơi những hệ thống tự hành đang hướng tới; Chúng ta phải làm như thế nào để thích nghi.

Có chỗ đứng nhất định ở cả Bắc Kinh và Thung lũng Silicon, ông Lee thấy được sự tương đồng giữa những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc và Mỹ, trong tiến trình phát triển của mình, họ đều đang tăng cường ứng dụng học sâu và hướng đến mở rộng thị trường toàn cầu.

Trong bài này, người viết sẽ bàn về cuốn “Bốn Làn Sóng AI” của ông Lee, một công trình tuyệt vời có thể cho chúng ta thêm hiểu về AI hiện nay và những gì đang xảy ra. Đồng thời, người viết cũng sẽ giới thiệu một số công ty công nghệ Trung Quốc nổi bật nhất và đáng để mắt tới trong thời gian gần đây.

Làn sóng đầu tiên: Internet AI

Trong giai đoạn đầu tiên triển khai AI, chúng ta chủ yếu xử lý các công cụ đề xuất — các hệ thống thuật toán được đúc rút từ khối lượng lớn dữ liệu của người dùng, để sắp xếp nội dung trực tuyến được cá nhân hóa cho mỗi người.

Hãy nghĩ đến các đề xuất sản phẩm tại chỗ của Amazon hoặc video YouTube ở mục “Up next” mà chúng ta thường xem hết trước khi quay lại làm việc hay những thông tin quảng cáo trên Facebook về những sản phẩm hoàn toàn đúng ý bạn.

Qua dữ liệu lưu thông trên mạng, Internet AI hiểu được người dùng đã vô tình tự động “gắn nhãn” dữ liệu họ tìm kiếm trên Internet. Theo đó, AI có thể nắm bắt được hành vi của người dùng, từ các động thái nhấp vào hay là không nhấp vào; lướt đi lướt lại trên trang web này lâu hơn là trên một trang khác; có xem một video trên Facebook đến tận cuối cùng hay không…

Những chuỗi dữ liệu được “gắn nhãn” này xây nên bức tranh chi tiết về tính cách, thói quen, nhu cầu và mong muốn của người dùng. Đó chính là công thức hoàn hảo để các website cho ra những nội dung phù hợp hơn nhằm giữ chân người dùng lâu hơn trên một nền tảng nhất định.

Hiện tại, ông Lee ước tính rằng các công ty Trung Quốc và Mỹ luôn đối đầu nhau khi liên quan đến việc triển khai AI Internet. Nhưng với lợi thế về dữ liệu của Trung Quốc, ông dự đoán rằng các đại gia công nghệ Trung Quốc sẽ chiếm vị trí ưu thế hơn (60-40) so với các đối thủ Mỹ trong 5 năm tới.

Chắc hẳn bạn đã nghe về Alibaba và Baidu, nhưng có lẽ Toutiao là cái tên bạn chưa bao giờ nghe đến. Khởi đầu như là bản sao của Buzzfeed cực kỳ phổ biến của Mỹ, Toutiao đạt giá trị 20 tỷ USD vào năm 2017, gấp hẳn 10 lần giá trị của Buzzfeed. Với gần 120 triệu người dùng hàng ngày, Toutiao không chỉ dừng lại ở việc tạo ra những nội dung viral.

Được trang bị với khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thị giác máy tính, các công cụ AI của Toutiao khảo sát một mạng lưới rộng lớn các trang web và nguồn đóng góp khác nhau, viết lại tiêu đề để tối ưu hóa sự tương tác của người dùng và xử lý hành vi trực tuyến của từng người dùng — từ từng cái nhấp chuột, bình luận, hay thời gian tương tác, từ đó quản lý nguồn cấp tin tức cá nhân cho hàng triệu người tiêu dùng.

Và khi người dùng tương tác nhiều hơn với nội dung của Toutiao, thuật toán của công ty sẽ đề xuất nội dung, tối ưu hóa tiêu đề và mang đến người dùng nguồn cấp dữ liệu được cá nhân hóa thực sự.

Làn sóng thứ hai: AI doanh nghiệp

Trong khi Internet AI lợi dụng việc cư dân mạng liên tục vô tình “ghi nhãn” dữ liệu qua các nhấp chuột và các chỉ số tương tác khác, thì AI doanh nghiệp lại nhắm đến dữ liệu mà các công ty truyền thống đã gắn nhãn từ trước.

Các ngân hàng phát hành các khoản vay và ghi chép lại tỷ lệ hoàn trả; bệnh viện lưu trữ các chẩn đoán, dữ liệu hình ảnh và những kết quả khám sức khỏe liên tục; tòa án ghi chép lại tiền án tiền sự và hình phạt cho bị cáo.

Trong khi con người đưa ra dự đoán dựa trên nguyên nhân có gốc rễ rõ ràng (tính năng mạnh), thuật toán AI có thể xử lý hàng nghìn biến tương quan yếu (tính năng yếu) có thể liên quan đến nhiều kết quả hơn so với thông thường.

Bằng cách chỉ ra các mối tương quan ẩn không hợp logic tuyến tính, AI kinh doanh tận dụng dữ liệu được dán nhãn để đào tạo các thuật toán vượt trội hơn cả các thành quả trước đó của các chuyên gia.

Khi ứng dụng các công cụ AI được đào tạo này cho ngân hàng, bảo hiểm và tòa tuyên án, bạn sẽ thu được lợi ích tối thiểu mặc định, phí bảo hiểm được tối ưu hóa và giảm tỉ lệ tái phạm.

Trong khi ông Lee tự tin đặt Mỹ vào top vị trí dẫn đầu (90-10) cho AI doanh nghiệp, sự chậm trễ đáng kể của Trung Quốc trong dữ liệu ngành công nghiệp có cấu trúc lại có thể có ích trong tương lai. Trong ngành công nghiệp mà các công ty khởi nghiệp có tiền đồ để kế thừa, Trung Quốc đang có lợi thế lớn. Lấy ví dụ là ứng dụng Smart Finance của Trung Quốc.

Trong khi người Mỹ chấp nhận thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ từ những năm 1970, tại thời điểm đó, Trung Quốc vẫn còn trong cuộc cách mạng văn hóa, chưa kịp nắm bắt nhiều xu thể về công nghệ này. Nhưng trong năm 2017, chi tiêu thanh toán di động của Trung Quốc cao hơn số người ở Mỹ với tỷ lệ 50-1.

Nếu không có sự cạnh tranh của thẻ tín dụng cố định, thanh toán di động là một nâng cấp rõ ràng cho nền kinh tế vốn nặng tiền mặt của Trung Quốc, nó được sử dụng bởi 70% trong số 753 triệu người dùng điện thoại thông minh của Trung Quốc vào cuối năm 2017.

Nhảy vọt qua giai đoạn thẻ tín dụng và thanh toán di động, Trung Quốc phần lớn bỏ lại khái niệm tín dụng. Và đây chính là khi Smart Finance xuất hiện. Đây là một ứng dụng được hỗ trợ bởi AI dành cho tài chính vi mô, Smart Finance phụ thuộc hoàn toàn vào các thuật toán của nó để tạo ra hàng triệu các khoản vay nhỏ. Đối với mỗi khách hàng tiềm năng, ứng dụng chỉ yêu cầu quyền truy cập vào một số dữ liệu trong điện thoại của người dùng.

Trên cơ sở các theo dõi các biến động như tốc độ gõ và tỷ lệ phần trăm pin của người dùng, Smart Finance có thể dự đoán với độ chính xác đáng kinh ngạc về khả năng họ có thể hoàn trả khoản vay 300 đô la.

Việc triển khai AI và Internet AI như vậy đã làm thay đổi cuộc sống của mỗi người. Nhưng vẫn còn hai làn sóng hoành tráng hơn nữa – AI nhận thức và AI tự hành.

Làn sóng thứ ba: AI Nhận thức

Trong làn sóng này, AI được nâng cấp bằng mắt, tai và vô số giác quan khác, kết hợp thế giới số với môi trường vật lý của chúng ta. Khi các cảm biến và các thiết bị thông minh len lỏi vào những ngôi nhà và thành phố, dường như con người đang sắp bước vào một nền kinh tế cảm biến có giá trị nghìn tỉ đô.

Các công ty như Xiaomi của Trung Quốc đang đưa ra hàng triệu thiết bị kết nối IoT, và các nhóm nghiên cứu đã bắt đầu tạo mẫu bụi thông minh — các hạt năng lượng mặt trời và cảm biến có thể lưu trữ và truyền tải dữ liệu ở mọi nơi, mọi lúc.

Như Kai-Fu giải thích, AI nhận thức “sẽ mang lại sự tiện lợi và phong phú của thế giới trực tuyến vào thực tế ngoại tuyến của chúng ta.” Các thiết bị phần cứng hỗ trợ cảm biến sẽ biến mọi thứ từ bệnh viện cho đến ô tô cho đến trường học thành những môi trường hợp nhất trực tuyến (OMO).

Hãy tưởng tượng khi bước vào một cửa hàng tạp hóa, khuôn mặt của bạn sẽ được quét nhận dạng để thực hiện các giao dịch mua thông thường nhất, sau đó bạn chọn một giỏ hàng trợ lý ảo (VA). Sau khi tải dữ liệu sẵn có của bạn, giỏ hàng điều chỉnh danh sách thực phẩm thông thường với đầu vào bằng giọng nói, nhắc bạn nhận rượu vang yêu thích của vợ /chồng cho một ngày kỷ niệm sắp tới và hướng dẫn bạn qua tuyến lưu trữ được cá nhân hóa.

Mặc dù chúng ta chưa tận dụng được tiềm năng đầy đủ của AI nhận thức nhưng Trung Quốc và Mỹ đã có những bước tiến đáng kinh ngạc. Với lợi thế về phần cứng của Trung Quốc, ông Lee dự đoán Trung Quốc hiện có lợi thế cạnh tranh 60-40 so với các đối tác công nghệ Mỹ của Trung Quốc.

Là thành phố xu thế của những khởi nghiệp xây dựng rô bốt, máy bay không người lái, công nghệ và cơ sở hạ tầng IoT, Thâm Quyến đang trở thành một thủ phủ của phần cứng thông minh. Với đầu ra của cảm biến và linh kiện điện tử qua hàng nghìn nhà máy, kỹ sư có tay nghề, Thâm Quyến có thể thử nghiệm và lặp lại các sản phẩm mới với quy mô và tốc độ chưa từng có.

Với sự hỗ trợ của chính phủ Trung Quốc và một Trung Quốc không quá khắt khe với quyền riêng tư về dữ liệu, lợi thế của Trung Quốc thậm chí có thể vượt tới tới 80-20 trong vòng 5 năm tới.

Bắt kịp làn sóng này là các công ty như Xiaomi, với mục tiêu biến phòng tắm, nhà bếp và phòng khách thành môi trường OMO thông minh. Đầu tư vào 220 công ty và 29 start-up sản xuất sản phẩm, Xiaomi đã vượt qua hơn 85 triệu nhà cung cấp thiết bị nhà thông minh vào cuối năm 2017, trở thành mạng lưới lớn nhất thế giới về các sản phẩm được kết nối này.

Một nhà hàng KFC ở Trung Quốc thậm chí đã hợp tác với Alipay (nền tảng thanh toán di động của Alibaba) để tiên phong tính năng ‘trả tiền bằng mặt’. Dù người dùng quên tiền mặt, thẻ và điện thoại di động, họ vẫn có thể thanh toán nhờ OMO.

Làn sóng thứ tư: AI tự hành

Làn sóng hoành tráng nhất và khó đoán nhất chính là làn sóng thứ tư và cùng là cuối cùng: AI tự hành. Lồng ghép tất cả các sóng trước đó, AI tự hành mang lại cho máy móc khả năng cảm nhận và phản ứng với thế giới xung quanh chúng, cho phép AI di chuyển và hành động hiệu quả.

Mặc dù các máy móc ngày nay có thể vượt trội hơn con người với các công việc lặp lại trong môi trường có cấu trúc và thậm chí phi cấu trúc (như Atlas hình người của Boston Dynamics hoặc xe tự hành), thì việc máy móc có khả năng xem, nghe, chạm và tối ưu hóa dữ liệu sẽ vẫn là một bài toán hoàn toàn mới.

Hãy nghĩ về các loại drone không người lái có thể chọn lọc và thu hoạch toàn bộ trang trại với tầm nhìn máy tính và sự khéo léo vượt trội, hay drone phản lực chịu nhiệt có thể dập tắt cháy rừng hiệu quả hơn 100 lần hoặc các xe tự hành cấp 5 điều hướng các con đường thông minh và hệ thống giao thông.

Trong khi AI tự hành đầu tiên sẽ là robot tạo ra giá trị kinh tế trực tiếp – tự động hóa nhiệm vụ trên cơ sở thay thế một-một, những chiếc máy thông minh này rốt cuộc sẽ cải tạo toàn bộ các ngành lại từ đầu.

Mặc dù Kai-Fu Lee hiện đang đặt nước Mỹ vào vị trí dẫn đầu với tỷ lệ 90-10 về AI tự hành, đặc biệt là khi nói đến những chiếc xe tự lái, nhưng không thể phủ nhận rằng những nỗ lực của chính phủ Trung Quốc đang thúc đẩy cuộc cạnh tranh hết sức nhanh chóng.

Ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, hiện các nhà quản lý đường cao tốc và các quan chức chính phủ đã có kế hoạch xây dựng siêu xa lộ thông minh đầu tiên của Trung Quốc, được trang bị cảm biến, pin mặt trời và giao tiếp không dây giữa xe hơi, đường xá và tài xế. Bên cạnh đó, nhằm tăng hiệu quả vận chuyển lên đến 30% đồng thời giảm thiểu tử vong, dự án có thể một ngày cho phép xe điện tự hành liên tục sạc khi chúng đang vận hành.

Một dự án được đầu tư bởi chính phủ Trung Quốc đang được thực hiện bởi người láng giềng mới của Bắc Kinh là Xiong’an. Với khoản chi dự kiến hơn 580 tỷ đô la cho cơ sở hạ tầng trong 20 năm tới, Xiong’an có thể trở thành thành phố đầu tiên trên thế giới được xây dựng với các phương tiện tự hành. Baidu đã hợp tác với chính quyền địa phương của Xiong’an để xây dựng thành phố AI này với trọng tâm bảo vệ môi trường, khả năng sẽ bao gồm xi măng cảm biến hướng, đèn giao thông cho phép máy tính có tầm nhìn, giao lộ với nhận dạng khuôn mặt, và bãi đậu xe quay.

Cuối cùng, ông Lee dự đoán Trung Quốc gần như chắc chắn sẽ dẫn đầu trong sản xuất drone tự hành. Hiện tại, Thâm Quyến là nơi có DJI, nhà sản xuất drone tự hành đầu tiên. Được Chris Anderson kể về như là “công ty tốt nhất mà ông từng thấy”, DJI sở hữu khoảng 50% thị trường drone tự hành ở Bắc Mỹ, và được hỗ trợ sản xuất bởi Thâm Quyến.

Trong khi cuộc cạnh tranh Trung-Mỹ trong làn sóng AI thứ tư vẫn còn chưa có kết quả, một điều chắc chắn rằng: trong vài thập kỷ, chúng ta sẽ chứng kiến ​​sự gia tăng của các thành phố và các máy tự hành có thể tương tác với thế giới thực và giúp giải quyết những thách thức lớn nhất hiện nay.

Tác giả: PETER H. DIAMANDIS, MD

Dr. Peter Diamandis thuộc top 50 nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới được bình chọn bởi Fortune

Theo: SingularityHub